بیماریهای غیر واگیر

پیشگیری و کنترل بیماریهای غیرواگیر مزمن به عنوان یکی از مهم ترین اولویت های نظام سلامت در کشور مطرح بوده و مواجهه با آن نیازمند عزم ملی و تلاش همگانی است .
به دلیل افزایش روند مرگ و میر و ناتوانی ناشی از بیماریهای غیرواگیر به خصوص در کشورهای در حال توسعه ، سازمان جهانی بهداشت از دو دهه پیش بیماریهای غیرواگیر را جزو اولویت های بهداشتی کشورهای در حال توسعه اعلام کرده است .
بیماریهای غیرواگیر هم اکنون در سراسر جهان ۴۳٪ بار بیماریها را تشکیل می دهند و انتظار می رود تا سال ۲۰۲۰ مسئول ۶۰٪ کل بار بیماریها و عامل ۷۳٪ موارد مرگ مرتبط با این بیماریها باشد .
در کشورهای دارای درآمد کم و متوسط ، ۷۹٪ موارد مرگ و ۸۵٪ بار بیماریها مختص این دسته از بیماریهاست . البته باید توجه داشت که در این ارقام و اطلاعات ، بار ناشی از سوانح و حوادث محاسبه نشده است .
از مهم ترین بیماریهای این گروه می توان به آسیب های ناشی از سوانح و حوادث ، بیماریهای قلبی – عروقی ، دیابت ، فشار خون بالا ، سکته های مغزی ، بیماریهای تنفسی ، بیماریهای مفصلی استخوانی مزمن و سرطانها اشاره کرد .
چهار بیماری عمده غیرواگیر ( قلبی – عروقی ، دیابت ، سرطان ، بیماری انسدادی مزمن ریوی ) مستقیماً به سه عامل خطر اصلی قابل پیشگیری شامل مصرف سیگار ، تغذیه نامناسب و عدم فعالیت بدنی مناسب وابسته هستند .
افزایش روزافزون شیوع این بیماریها ، خسارات اقتصادی هنگفتی را به کشورها تحمیل می کند . تغییر شیوه زندگی ( مصرف دخانیات و الکل ، عدم فعالیت بدنی مناسب ،‌مصرف ناکافی میوه ، سبزیجات ، شیر و لبنیات ، استرس ، مصرف غذای ناسالم و ... ) باعث شده است که تعداد مبتلایان به فشار خون ، چربی و قند خون بالا در جامعه افزایش یابد و این خود زنگ خطری است برای افزایش مرگ و میر و ناتوانی های ناشی از بیماریهای غیرواگیر که در حال حاضر گریبانگیر کشورهای در حال توسعه است .
خوشبختانه اغلب بیماریهای غیرواگیر و عوامل خطر آنها قابل پیشگیری و کنترل بوده و یا با اقدامات خاص می توان تبعات ناشی از وقوع انها را به تعویق انداخت . اگرچه این بیماری ها غالباً با اقدامات پیشگیری ثانویه قابل درمان هستند ، با این وجود راه حل اصلی ،‌ پیشگیری اولیه با شناسایی عوامل خطر شایع اصلی و کنترل این عوامل است . استفاده از زیر ساخت های سیستم مراقبت بهداشتی اولیه ( PHC ) ، پزشک خانواده و مراکز غیردولتی و خصوصی ارائه خدمات پیشگیری و درمان بیماری های غیرواگیر همراه با بکارگیری مقررات و قوانین و فراهمی امکانات در قالب استراتژی های برنامه های چهارم و پنجم توسعه از جمله منع استعمال دخانیات ، کنترل حوادث ترافیکی ،‌ترویج تغذیه سالم و ورزش همگانی و اجرای برنامه های ملی پیشگیری و کنترل این بیماریها توانسته است تا حدی در کنترل بار آنها موثر واقع گردد . اما این معضل همچنان باقی است و نیازمند تلاش همگانی برای مواجهه موثر و به هنگام است .
همانطور که گفته شد دلیل این وضعیت ،‌ تغییراتی است که در سالهای گذشته در شیوه زندگی مردم ایجاد شده است و شاید بتوان یکی از علل ایجاد این تغییرات را علاوه بر مقتضیات زندگی کنونی ، در آگاهی و نحوه عملکرد مردم دانست. در بسیاری از موارد ، عدم آگاهی کافی از عوامل خطرساز و عدم بکارگیری تمهیدات لازم و ضروری باعث شده است تا این عوامل روز به روز افزایش یابند .
واحد پیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیرواگیر یکی از واحدهای تخصصی مرکز بهداشت می باشد که مسئولیت پیشگیری و کنترل بیماریها در سطح شهرستان را عهده دار می باشد.
واحد بیماریهای غیرواگیر باید بتواند به عنوان عضوی از پیکر مرکز بهداشت ، هماهنگ و همپا با سایر اعضاء و بخشهای موثر با بهره گیری از توان تخصصی خود در تحقق اهداف بهداشتی کشور به نحو شایسته ایفای نقش کند .
وظیفه و رسالت واحد پیشگیری و مراقبت از بیماریهای غیرواگیر گسترش برنامه های آموزشی ، ترویج فرهنگ تغذیه سالم و مصرف سبزی و میوه ، توسعه فرهنگ عدم مصرف دخانیات ، توسعه فرهنگ ورزش و فعالیت های بدنی ، شناسایی و غربالگری بیماریهای غیرواگیر برابر پروتکل وزارت بهداشت و درمان و در کل ارائه الگوی مناسب شیوه زندگی سالم می باشد و این مهم میسر نیست مگر با همیاری و همکاری کلیه اقشار جامعه که در جهت کاهش عوامل مضر و زیانبار ،‌محیطی امن و سالم داشته باشیم .