معاون تعالی دفتر طب ایرانی و مکمل/ به مناسبت هفته تغذیه با شیر مادر

تدابیر طب ایرانی در شیردهی به نوزاد

دکتر سید مهدی میرغضنفری با اشاره به اهمیت تغذیه با شیر مادر به برخی از تدابیر طب ایرانی در شیردهی به نوزاد اشاره کرد.

به گزارش روابط عمومی دفتر طب ایرانی و مکمل؛ دکتر سید مهدی میرغضنفری؛ معاون تعالی دفتر طب ایرانی و مکمل با اشاره به آغاز هفته جهانی تغذیه با شیر مادر و اهمیت آن؛ اظهار داشت: شیر در واقع ترشحات مغذی بدن مادر است که برای بچه آماده شده اما برخی مادران ممکن است در شیردهی به نوزاد خود با مشکلاتی روبرو شوند که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.

وی ادامه داد: شیر به طور مستقیم به سیستم گوارشی مادر ربط دارد و لذا توصیه اول و آخر ما در طب ایرانی اصلاح مزاج است.

 عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش؛ افزود: برخی مادران از کم بودن شیر خود و گرسنگی نوزاد شکایت دارند؛ این طبیعی است زیرا مادری که مزاج گرم و خشک یا سرد و خشک دارد؛ احتمال دارد که حجم شیرش کم باشد.  همانطور که مزاج‌های خشک معمولا پوست، ناخن و موهای خشکی دارند؛ در مادران نیز خشکی مزاج باعث کم شدن ترشح شیر می‌شود.

دکتر میرغضنفری ادامه داد: این افراد برای زیاد شدن شیر باید خوراکی‌های رطوبت زا مانند کاهو، لبنیات، شیر و غذاهایی مثل آش، سوپ و .. مصرف کنند اما مادرانی که مزاج سرد و تر دارند؛ چون متابولیسم بدنشان پایین است، ممکن است تولید شیر در بدنشان زیاد اما آبکی باشد و قوام لازم را نداشته باشد.

معاون پژوهشی دانشکده علوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی ارتش بیان داشت: اگر مادر مزاج سرد و رطوبتی دارد و شیرش بیش از حد رقیق و درصد آب شیر او زیاد باشد؛ باید سردیجات و رطوبت زاها مثل ماست و دوغ و سالاد را کم کرده و  بیشتر غذاهای کم حجم و پرانرژی مانند کباب، آب گوشت، حریره بادام مصرف کند.

وی ادامه داد: همچنین باید به طور روزانه ورزش کند. سونای خشک نیز برای این افراد مناسب است. حتی می‌تواند حمام را گرم کند و مدتی در حمام بنشیند تا با تعریق رطوبت اضافی از بدنش دفع و غلظت شیر بالا رود و اضافه وزن دوران بارداری هم کم کم کاهش پیدا کند.  

معاون تعالی دفتر طب ایرانی و مکمل اظهار داشت: برای اینکه بفهمیم شیر مادر قوام لازم را دارد یا نه راه‌های ساده‌ای وجود دارد؛ می‌توان یک قطره شیر را بر روی ناخن ریخت، اگر با خم کردن ناخن شیر خیلی راحت روان شد و حرکت کرد یعنی بیش از اندازه رقیق است و در اینصورت است که کودک دائم شیر می‌خورد اما سیر نمی‌شود و نفخ می‌کند. اگر قطره شیر حرکت نکرد؛ یعنی شیر بسیار غلیظ و سنگین است و هضم آن برای نوزاد سخت است و اگر قطره شیر کمی جابجا شد یعنی شیر قوام متعادلی دارد و مناسب است. همچنین اگر مقداری از شیر مادر در لیوان ریخته شود  نباید اجزایش از هم جدا شود.

دکتر میرغضنفری با بیان اینکه برخی از مادران اظهار می‌کنند که طعم شیر برای بچه خوشایند نیست و زمان شیردهی این را متوجه می‌شوند؛ تصریح کرد: مادران باید در خوراکی‌هایی که مصرف می‌کنند دقت کنند. طعم شیر با خوراکی‌هایی مثل تره، پیازچه، پیاز و سیر، ترشی و خیارشور و... تغییر می‌کند.

دکتر میرغضنفری همچنین در خصوص شرایط مناسب شیردهی؛ گفت: مزاج بچه‌ها به طور طبیعی گرم است. هوای مکان شیردهی باید نسبتا خنک و مطبوع باشد، خصوصا در فصل گرما و لباس بیش از حد بر تن بچه نباید پوشاند. نوزاد را خیلی به بدن خودمان نچسبانیم تا حرارت بدنش بالا نرود و  احساس کلافگی نکند و جلوی اشتهای بچه گرفته نشود.  همچنین می‌توان قبل از شیردهی او را حمام برد و دست و پاهایش را کمی ماساژ داد و بعد از آن به کودک شیر داد و او را خواباند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ارتش با اشاره به اینکه یکی از شکایت‌های مادران ریفلاکس کودک شیرخوار است که با  شیر مادر ارتباط مستقیم دارد؛ افزود:  برخی بچه ها بعد از خوردن شیر نفخ می‌کنند و شیر را برمی‌گردانند که این گاهی بخاطر روش غلط شیر دادن است. یعنی بچه را کاملا به طور افقی در آغوش می‌گیرند، در حالیکه سر بچه باید مورب و به سمت بالا باشد. خیلی بیش از حد نیز نباید به بچه شیر داده شود. همچنین اگر مادر مشکلات گوارشی دارد و نفخ می‌کند باید حتما اصلاح شود تا برای کودک مشکلی ایجاد نشود. چون اگر مادر مشکل معده و گوارش داشته باشد، شیری که تولید می‌شود به همان میزان رطوبتش بالا خواهد بود. این مادران باید مصرف لبنیات؛ سالادها؛ هدوانه و ... را کمتر کنند و ورزش و فعالیت بدنی داشته باشند. همچنین ماساژ ناحیه بالای شکم نوزاد با روغن بابونه می‌تواند به درمان رفلاکس معده کمک کند.

دکتر گلبنی در خصوص تدابیر طب ایرانی در تغذیه مادر پس از زایمان گفت: نقش غذا در تولید شیر بسیار مهم است، داشتن رژیم غذایی متعادل که در برگیرنده تمامی مواد مغذی باشد می‌تواند به عملکرد بهتر سلول‌ها و تولید و ترشح شیر کمک کند. در این دوران مادر می‌تواند با خوردن سبزی‌جات بخارپز شده، گوشت‌ها و میوه و آب میوه در کنار آش جو و سوپ جو، جوانه‌ها، شیربرنج و حریره بادام و مغزها نیازهای تغذیه‌ای بدن خود را جبران کند.

عضو انجمن علمی مامایی ایران افزود: در کنار تغذیه مناسب؛ پیاده‌روی، ورزش و ماساژ، خستگی ناشی از خواب نامنظم مادر را تا حدود زیادی جبران می‌کند. همچنین انجام ماساژ روزانه علاوه بر ایجاد آرامش منجر به بهبود کیفیت و کمیت شیردهی خواهد شد.

عضو هیات علمی دفتر طب ایرانی و مکمل  تصریح کرد: به گفته پزشکان متخصص طب ایرانی برخی گیاهان مانند زیره، بابونه ، شنبلیله ،‌کنجد ، سیاه دانه در افزایش شیر بسیار موثرند و می‌توان پس از پایان هفته دوم زایمان مورد استفاده قرار گیرند. همچنین برخی غذاها و خوراکی ها همچون شیر، شیر برنج، فرنی، حریر بادام، شیر بادام، تخم مرغ، گوشت گوسفندی، گوشت پرندگان، مرغ یا جوجه مرغ، آبگوشت، عصاره گوشت، نخودآب، شیره انگور، انگور، انجیر، مویز، بادام، پسته، فندق، انواع سوپ و آش میتواند به افزایش شیرمادر کمک کند.

وی ادامه داد: در گذشته از رازیانه به منظور افزایش شیر استفاده می‌شد اما مقالات نشان می‌دهند به دلیل احتمال تشنج مادر خوردن این گیاه بخصوص در مقادیر زیاد نباید توصیه شود.

تهیه وتنظیم:مرضیه ظفرناک-کارشناس طب ایرانی -واحد سلامت خانواده جمعیت و مدارس مرکز بهداشت شهرستان اقلید

منبع:دفتر طب ایرانی ومکمل وزارت بهداشت ودرمان آموزش پزشکی